Radni – czy dotrwają do końca kadencji?

Mijają trzy miesiące kadencji nowej rady. Jak słyszymy, trwają dyskusje, kto z wybranych radnych może, a kto nie może być radnym. W poprzednich kadencjach też były wątpliwości i nawet wojewoda usiłował wygasić mandat radnego Jurasza, jednak rada broniła go jak niepodległości i dotrwał do końca kadencji. Jak jest teraz?

Ustawa o samorządzie gminnym wskazuje, kto nie może pełnić funkcji radnego, choć interpretacja przepisów nie zawsze jest jednoznaczna.

Po pierwsze radny nie może zawierać żadnych umów z gminą o pracę, dotyczy to także umów zlecenia i o dzieło. Radny DJ nie może więc zostać wynajęty przez jednostkę gminy np. sołectwo do obsługi festynu, bo straci prawo do wykonywania mandatu radnego.

Po drugie nie może prowadzić działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminy. Tu uwaga, działalność gospodarcza dla sądów nie bywa tożsama z działalnością gospodarczą wymagającą rejestracji w ewidencjach i rejestrach – wystarczy prowadzić działalność zarobkową z wykorzystaniem mienia gminnego.

To ma szczególne znaczenie dla zarządów i członków różnego rodzaju stowarzyszeń np. prezes towarzystwa sportowego, które korzysta z należącego do gminy boiska i sprzedaje bilety na mecze na nim lub organizuje festyn na należącym do gminy terenie w celu zebrania pieniędzy na utrzymanie drużyny – nie powinien być radnym np. (wyrok NSA II OSK 702/08).

Również np. członkowie stowarzyszenia, które np. przygotowuje czasopismo w lokalu należącym do gminy i potem je sprzedaje, według ortodoksyjnej interpretacji nie powinni być radnymi.

Obawiać się o swój mandat powinni także rolnicy, którzy dzierżawią jakąś wykorzystywaną do produkcji rolnej gminną działkę.

Nie zawsze jednak korzystanie z mienia gminnego do prowadzenia działalności gospodarczej będzie automatycznie prowadziło do wygaśnięcia mandatu radnego. Według NSA (sygn. akt II OSK 2255/13), w przypadku, jeśli radny w swojej działalności nie uzyskał tytułu prawnego do gminnego mienia np. nieruchomości bezpośrednio od gminy lub pośrednio od jednostek gminnych, to nie można przyjąć, że została spełniona przesłanka prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy. Istotny jest bowiem fakt, iż radnego nie łączyła z Gminą żadna umowa.

Oczywiście radnym nie może być osoba skazana w sprawie karnej z oskarżenia publicznego, czyli takiego, w której stroną jest prokuratur.

W naszej radzie jest też inny ciekawy przypadek radnej, której mandat budzi wątpliwości, jednakże jest to związane ze statutem organizacji do której należy. Otóż, zgodnie ze art. Art.33.1. 1. statutu ZNP Funkcji Prezesa ZNP oraz prezesów poszczególnych ogniw organizacyjnych ZNP, jak również członka zarządu oddziału, rady zakładowej oraz oddziałowej i zakładowej komisji rewizyjnej nie może pełnić osoba […] pełniąca nadzór nad szkołami wyższymi, instytucjami naukowymi oraz szkołami – w organie prowadzącym szkoły. Zgodnie z ustawą o systemie oświaty organem prowadzącym szkołę jest m.in. jednostka samorządu terytorialnego (art 3 ust 5). To jednak wewnętrzna sprawa ZNP.